Mieczysław Gębarowicz (1893 - 1984). Uczony i opiekun narodowych dóbr kultury

Maciej Matwijów

WIELKI LWOWIAK

Mieczysław Gębarowicz, którego losy i działalność naukową opisuje Maciej Matwijów, był historykiem. Jego życie w niełatwych czasach, wypełnione rzetelną pracą i pełne poświęceń,  może być wzorem dla współczesnych. Było w Gębarowiczu coś z pozytywisty oddanego bez reszty nauce, systematycznego i uporządkowanego, wykazującego się silnym charakterem i prawością, ale też coś z romantyka – przede wszystkim wielki patriotyzm.

Opis:

Już w młodości związał się z Zakładem Narodowym im. Ossolińskich we Lwowie, od 1924 roku był kierownikiem Muzeum im. Lubomirskich. W czasie drugiej wojny światowej przyszło mu stanąć na czele całego Ossolineum.

Po wojnie Polacy zamieszkujący Lwów musieli opuścić miasto, ale Gębarowicz zdecydował, że w nim pozostanie. Zrezygnował przy tym z lukratywnych propozycji ułożenia sobie życia w Polsce. Powodem były przede wszystkim zbiory Ossolineum. Podzielone, częściowo znalazły się we Wrocławiu, gdzie odbudowywano Zakład Narodowy, ale spora ich część pozostała we Lwowie. Gębarowicz nie mógł się pogodzić z tym, że przepadną dla polskiej kultury i poświęcił się ich ratowaniu. Pracował w ukraińskiej bibliotece, która je przejęła, ale ze względu na niechęć do ideologii marksistowskiej i do uprawiania nauki zgodnie z obowiązującymi schematami był szykanowany i oskarżany o uprawianie „burżuazyjnej nauki”. Ostatecznie przełożeni odesłali go na przedwczesną emeryturę. Nadal jednak pracował naukowo i publikował w Polsce, co było w tych warunkach utrudnione. Dla Polaków w kraju, którym cenzura zabraniała mówić i pisać o Kresach, stał się ich uosobieniem, a w środowisku Polonii był autorytetem, w pewnym sensie duchowym przywódcą. Budził ogromne zainteresowanie, zwłaszcza w latach osiemdziesiątych, a jego postać obrosła w mity – wielu bowiem sądziło, że w Związku Radzieckim żył w skrajnej nędzy, zmuszony do pełnienia obowiązków woźnego czy portiera w bibliotece. Tak jednak nie było i na pewno nie było to życie przegrane.

Joanna Bartołd

Maciej Matwijów

Mieczysław Gębarowicz (1893–1984). Uczony i opiekun narodowych dóbr kultury, Wydawnictwo DiG

Warszawa 2013

dodano: 2013-06-23