Autor: Marco Patricelli

Tytuł: Umierać za Gdańsk

1939: WŁOSKI PUNKT WIDZENIA

Objaśnianie cudzoziemcowi zawiłości historii Polski , a przy okazji prostowanie  rozmaitych stereotypów, przeinaczeń lub kłamstw – z osławionymi „polskimi obozami koncentracyjnymi” na czele – to trud mozolny i często daremny. Polscy historycy (czasem wspierani przez dyplomację), mimo starań,  niewiele mogą zrobić: ich książki z rzadka są tłumaczone na angielski lub inne języki, poza tym nasze dzieje niespecjalnie interesują zachodnioeuropejskiego czy anglosaskiego czytelnika. Wydaje się, że o wiele większe pole do popisu mają badacze zagraniczni. Jednym z nich jest Marco Patricelli, włoski historyk, autor m.in. dobrze przyjętej we Włoszech monografii rtm. Witolda Pileckiego, w jednej z ostatnich książek opisał genezę i pierwsze tygodnie drugiej wojny światowej, która zaczęła się od agresji Trzeciej Rzeszy na Polskę.

Autor: Henryk Zamojski

Tytuł: Jak wywołano powstanie warszawskie. Tragiczne decyzje

 DLACZEGO POWSTANIE WYBUCHŁO?

Kiedy 1 sierpnia 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie, nadzieje na zwycięstwo były duże. Dowództwo Armii Krajowej liczyło na wykorzystanie efektu zaskoczenia. Niestety, plan w sporej części wziął w łeb – przede wszystkim dlatego, że słabo uzbrojeni akowcy zaatakowali Niemców w biały dzień, o godz. 17, a nie w nocy. Przedłużające się walki wobec przygniatającej przewagi wroga i bierności Armii Czerwonej musiały się skończyć klęską powstańców. Analizy zdarzeń poprzedzających decyzję o wznieceniu powstania podjął się Henryk Zamojski, wykorzystując dokumenty i relacje z pierwszej ręki.

Autor: Piotr Groblewski

Tytuł: Antietam 1862

JATKA NAD ANTIETAM

Wojna secesyjna była długim i – jak to zwykle bywa z wojnami domowymi – krwawym konfliktem. Słusznie uważa się, że Południe stało na straconej pozycji. Słaba gospodarka, oparta na rolnictwie i uprawie bawełny, brak przemysłu i na domiar złego blokada morska – to były główne czynniki, które spowodowały że Konfederatom w walce z Unionistami pozostały męstwo i spryt. No i bili się wybornie, kilka razy spuszczając wrogowi tęgie lanie.  Zdarzało się też, że wyraźnie słabsi liczebnie, nie zdołali pobić przeciwnika, ale sami się nie dali. Do takich zapasów doszło we wrześniu 1862 nad rzeką Antietam Creek w stanie Maryland. Genezę i przebieg bitwy przedstawia Piotr Groblewski. Oprócz batalii pod Gettysburgiem było to najkrwawsze starcie wojny secesyjnej.

Autor: Łukasz Migniewicz

Tytuł: Kleidion 1014

GORZEJ NIŻ KLĘSKA

Przełom X i XI wieku to czas odrodzenia potęgi cesarstwa bizantyjskiego. Pod ręką Bazylego II kraj został zreformowany i rozpoczął ekspansję na Zachód. Na pierwszy ogień poszło carstwo bułgarskie. I nie była to łatwa wojna.

Autor: Praca Zbiorowa

Tytuł: Generał Władysław Sikorski

KU CHWALE GENERAŁA

4 lipca minie 70. rocznica katastrofy w Gibraltarze, w której zginął premier i Wódz Naczelny gen. Władysław Sikorski. Z tej okazji Bellona SA i Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie opublikowały album poświęcony jego życiu i działalności. Bogato ilustrowana publikacja – materiał ikonograficzny, często unikalny, pochodzi ze zbiorów Muzeum WP w Warszawie, Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego, a także kolekcji Łukasza Gaszewskiego, Pawła Żurkowskiego i autorów – to cenne źródło nie tylko dla historyków zawodowo zajmujących się dziejami Polski w XX wieku.

Autor: Antoni B. Szczęśniak, Wiesław Z. Szota

Tytuł: Droga do nikąd. Wojna Polska z UPA

Krwawy konflikt

Ta książka jest o historii i ma swoją historię. To opowieść o krwawym konflikcie polsko-ukraińskim, którego finałem była rzeź wołyńska i Akcja „Wisła”. Mowa o nowej, popularnonaukowej edycji pracy Antoniego B. Szcześniaka i Wiesława Z. Szoty pod nowym tytułem „Droga do nikąd. Wojna Polska z UPA”.

Autor: Tomasz Kizny

Tytuł: Wielki Terror 1937-1938

Anatomia stalinowskiego terroru

 To, do czego doszło w ZSRR w latach 1937 – 1938, trochę przypominało koszmar wojny domowej sprzed dwóch dekad. Mowa o wielkim terrorze, który dotknął 1,7 mln ludzi, z czego 750 tys. zginęło. Różnica jedynie w tym, że u schyłku drugiej dekady XX wieku toczyła się regularna wojna, natomiast podczas wielkiego terroru w Związku Radzieckim formalnie panował pokój. Skala represji była porażająca: ich ofiarą padły niemal wszystkie grupy zawodowe i społeczne, nie wyłączając administracji centralnej i terenowej, aparatu partyjnego, służb bezpieczeństwa i wojska. Co prawda Chruszczow w 1956 roku potępił Stalina i jego politykę, zrehabilitowano część ofiar wielkiej czystki (która była częścią wielkiego terroru) – z reguły działaczy partyjnych, funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa i wojska. Milczeniem pominięto natomiast przytłaczającą większość, którą skazano na zapomnienie. 

Autor: praca zbiorowa pod red. Jana M. Piskorskiego

Tytuł: Wojna, pamięć, tożsamość

WOJENNE FAKTY I MITY

Pielęgnowana przez wieki pamięć o wojnach i bitwach, które narody i państwa toczyły w obronie swojej niepodległości lub o dominację, do dzisiaj kształtuje ich tożsamość i określa miejsce w świecie. Problematyką owej pamięci i towarzyszącymi jej zabiegami – by tak rzec – kosmetycznymi zajęło się grono badaczy europejskich, a efektem ich badań i refleksji jest książka pod redakcją prof. Piskorskiego.

Autor: Eugeniusz Duraczyński

Tytuł: Stalin. Twórca i dyktator supermocarstwa

Literaturę sowietologiczną, w tym prace poświęcone Stalinowi i stalinizmowi, można już liczyć w setkach tysięcy publikacji. Zwłaszcza postać sowieckiego dyktatora cieszy się nieustającym zainteresowaniem historyków. Próbę wyjaśnienia zagadkowych lub kontrowersyjnych epizodów z jego życia podjął w swej najnowszej książce prof. Eugeniusz Duraczyński.

Autor: Michał Staniszewski

Tytuł: Fort Pillow 1864

12 kwietnia 1864 roku doszło do jednego z najbardziej haniebnych wydarzeń wojny secesyjnej. Po zdobyciu Fortu Pillow oddziały konfederackie gen. Nathana Bedforda Forresta dokonały rzezi obrońców.

Autor: Jarosław Wojtczak

Tytuł: Culloden Moor 1746

Mimo że u schyłku XVII wieku w Anglii dobiegły końca rządy dynastii Stuartów, nostalgia za nimi utrzymała się w ich mateczniku – Szkocji. Szkoccy górale dążyli do restauracji Jakuba Stuarta, a następnie jego syna Karola Edwarda. Były na to szanse, bo za oboma pretendentami stała Francja. Pierwsza próba w 1708 roku zakończyła się fiaskiem: Jakubowi przy wsparciu wojsk francuskich wprawdzie udało się wylądować na szkockim wybrzeżu, lecz szybko musiał się stamtąd wycofać. Trzy dekady później do walki o trony Anglii i Szkocji stanął jego syn.

Autor: Krzysztof Szujecki

Tytuł: Życie sportowe w drugiej Rzeczypospolitej

Ożywiony w czasach zaborów polski ruch sportowy (pod jego szyldem często prowadzono działalność narodową i niepodległościową) w 1918 roku, gdy Polska odrodziła się, zyskał nowy impuls rozwojowy. Dla młodego państwa, uwikłanego w konflikty graniczne z sąsiadami, krzewienie kultury fizycznej było bardzo ważne – z jednej strony chodziło o poprawę stanu zdrowotnego społeczeństwa, z drugiej zaś o zapewnienie armii odpowiedniej liczby mężczyzn zdolnych do służby.

Autor: Paweł Wieczorkiewicz

Tytuł: Sprawa Tuchaczewskiego

W efekcie Wielkiej Czystki większość najwyższych rangą oficerów Armii Czerwonej – z reguły pod zarzutem zdrady i współpracy z obcymi wywiadami, po sfingowanych procesach – została zamordowana lub osadzona w łagrach. Wieczorkiewicz barwnie i ze znawstwem przedstawia narastający konflikt między Stalinem a wojskowymi, przebieg czystki, której ukoronowaniem był pokazowy proces komandarma, a także jej następstwa dla Armii Czerwonej.

Autor: Tomasz Szeląg

Tytuł: Amida 359

W 359 roku wojowniczy Szapur II zaatakował rzymską twierdzę w Amidzie nad Eufratem. Obrońcy bronili się dzielnie i dopiero po ponad siedemdziesięciu dniach Persom udało się złamać opór: miasto zostało splądrowane, a ludność wymordowana. Niewielu zdołało się ocalić z tego pogromu.

Autor: Wojciech Kępka-Mariański

Tytuł: Insurekcja Warszawska 1794

Insurekcja kościuszkowska trwała już na dobre, wojska pod dowództwem Tadeusza Kościuszki pogromiły Rosjan pod Racławicami, kiedy lud Warszawy chwycił za broń. Powstanie w Warszawie wybuchło właśnie po to, aby wesprzeć kierujące się ku stolicy wojska powstańcze.

Autor: Ryszard Dzieszyński

Tytuł: Leningrad 1941 – 1944

Blokada miasta nad Newą w latach 1941-1944 to jeden z najtragiczniejszych epizodów drugiej wojny światowej. Już jesienią 1941 roku Hitler zaniechał szturmu Leningradu, chcąc głodem zmusić obrońców do kapitulacji.

Autor: Wincenty Borodziewicz

Tytuł: Szósta Wileńska Brygada AK

Jedną z jednostek partyzanckich formowanych na potrzeby akcji „Burza” była 6. Wileńska Brygada AK. Jej dzieje przedstawił Wincenty Borodziewicz. Początkowo miał to być niezbyt liczny oddział dywersyjny utworzony i szkolony, aby zniszczyć strategiczny mostu na rzece Uła, jednak po zmianie planów rozrósł się do brygady.

Autor: Janusz Sikorski

Tytuł: Kanny 216 p.n.e.

POGROM POD KANNAMI

Miażdżące zwycięstwo nad przeważającym przeciwnikiem nosi zwykle znamiona majstersztyku. Takim niewątpliwie był triumf Hannibala nad rzymską armią tandemu Lucjusza Emiliusza Paulusa i Terencjusza Warrusa pod Kannami w czasie drugiej wojny punickiej.

Autor: Sławomir Leśniewski

Tytuł: Konstantynopol 1204

KONSTANTYNOPOL ZAMIAST ZIEMI ŚWIĘTEJ

Historia IV krucjaty obrosła już pokaźną literaturą. Ostatnio jej dzieje przypomniał Sławomir Leśniewski

Autor: Jarosław Jastrzębski

Tytuł: Pearl Harbor 1941

PEARL HARBOR NIEJEDNO MA IMIĘ

Tej operacji poświęcono setki, jeśli  nie tysiące publikacji. Ba, Hollywood – o ile mnie pamięć nie myli – poświęcił jej co najmniej dwa filmy, w literaturze też by coś się znalazło. Mowa o pamiętnym ataku Japończyków na hawajską bazę US Navy w Pearl Harbor. Również w polskiej literaturze temat był wielokrotnie eksploatowany.

Autor: Jarosław Spyra

Tytuł: Ayacucho 1824

ROZWÓD Z METROPOLIĄ

Rozbieżności między Hiszpanią a jej amerykańskimi posiadłościami pogłębiały się przez cały wiek XVIII. Ze świetności imperium Filipa II Habsburga rządzonego teraz przez Burbonów pozostało wspomnienie. Początek definitywnego rozwodu metropolii i jej amerykańskich wicekrólestw nadszedł w epoce napoleońskiej. W 1808 roku cesarz Francuzów odsunął od tronu rywalizujących o władzę Karola IV i jego syna Ferdynanda, osadzając na nim brata Józefa Bonapartego. Część elit politycznych w koloniach dochowała wierności Ferdynandowi, jednak wicekrólestwa La Platy i Nowej Grenady skorzystały z zamieszania w Madrycie i ogłosiły niepodległość.

Autor: Wasylij Krysow

Tytuł: Czerwony niszczyciel czołgów. Od Łuku Kurskiego do Prus Wschodnich seria Wspomnienia frontowe

Frontowe życie radzieckiego pancerniaka

Przełomem w drugiej wojnie światowej na froncie wschodnim była zagłada armii feldmarsz. Paulusa pod Stalingradem w lutym 1943 roku. I nie chodzi tylko o straty Niemców, ważniejsze było przejęcie przez Rosjan inicjatywy strategicznej. Batalią, która przypieczętowała tę zmianę, była bitwa pod Kurskiem – największe w historii starcie jednostek pancernych

Autor: Edward Potkowski

Tytuł: Heretycy i Inkwizytorzy

Bat na heretyków

Kościół katolicki już od XI wieku zwalczał ruchy heretyckie. Od początku metody walki z odstępcami wiary, nauki Kościoła i kultu były drakońskie: więzienie, wygnanie, konfiskata majątku, pozbawianie życia. Ponieważ rozbijanie jedności Kościoła traktowano jako przestępstwo godzące w porządek społeczny i prawny naturalnym sojusznikiem kurii papieskiej była władza świecka: prawodawstwo traktowało herezję jako obrazę majestatu.

Autor: Szymon Nowak

Tytuł: Puszcza Kampinoska - Jaktorów 1944

Z KRESÓW POD WARSZAWĘ

W 1944 roku sytuacja oddziałów partyzanckich AK działających na Wileńszczyźnie i Nowogródczyźnie była trudna. Wobec błyskawicznych postępów wojsk sowieckich zdawano sobie sprawę, że czerwonoarmiści po rozprawieniu się z Niemcami uderzą w tamtejsze struktury Polskiego Państwa Podziemnego. Mimo to duża część oddziałów zaangażowała się w operację „Ostra Brama” - atak na Wilno.

Autor: Wojciech Włodarkiewicz

Tytuł: Polesie 1939

ROK 1939 NA POLESIU

W koncepcjach strategicznych polskiego dowództwa Polesie odgrywało dwojaką rolę: w przypadku wojny z ZSRR miało być pierwszoplanowym teatrem działań, na którym operowałaby jedna z pięciu pierwszorzutowych armii oraz większość sił odwodu głównego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Z kolei w razie napaści Niemiec planowano, że region ten będzie stanowił zaplecze frontu i teren formowania jednostek zapasowych. Niestety nie brano pod uwagę ataku obu agresorów.

Autor: Leszek Podhorodecki

Tytuł: Hetman Stanisław Koniecpolski

HETMAŃSKA BUŁAWA

Edukacja Stanisława Koniecpolskiego wyglądała odmiennie niż najwyższych dowódców wojskowych Rzeczypospolitej z przełomu XVI i XVII wieku. Prawda, ojciec przyszłego hetmana Aleksander kilka lat po jego narodzinach został kasztelanem sieradzkim, co dało mu wstęp do senatu, jednak można powiedzieć, że wciąż był na dorobku. Jeśli porównać jego majątek z latyfundiami ówczesnej elity magnackiej, to była trzecia liga.

Autor: Roman Warszewski

Tytuł: Vilcabamba 1572

UPADEK PAŃSTWA INKÓW

Egzekucja we wrześniu 1572 roku Tupaca Amaru, ostatniego króla inkaskiego, była końcem hiszpańskiego podboju Peru. Historię trwającej blisko trzy dekady konkwisty i finałowej walki Inków o niepodległość przedstawia Roman Warszewski.

Autor: Hans Georg Eismann

Tytuł: Pod dowództwem Himmlera. Wspomnienia oficera operacyjnego Grupy Armii „Wisła”

Honor niemieckiego sztabowca

 Ostatnie miesiące III Rzeszy to pasmo desperackich decyzji Hitlera, który nieustannie chwytał każdej okazji, aby odwrócić nieuchronną klęskę. Jedną z nich było powierzenie dowództwa nad Grupą Armii „Wisła” Heinrichowi Himmlerowi, najbardziej – jak mu się wydawało – oddanemu współpracownikowi nazistowskiego reżimu.