Aktualności

W EPOCE WIEDEŃSKIEJ WIKTORII

Poniżej znajdą Państwo dodatkowe źródła i pytania z dodatku “Mówią wieki w szkole“.

W EPOCE WIEDEŃSKIEJ WIKTORII

Zwycięstwa Jana III Sobieskiego stanowiły ostatni akord świetności Rzeczypospolitej. Przysłaniały one kryzys państwa, który doprowadzi w konsekwencji do jego upadku. By zrozumieć ten czas, warto sięgnąć po powstałe wówczas źródła. Przybliżają one sytuację panującą w Polsce w drugiej połowie XVII wieku. Pokazują także postać króla i jego bliskich. Analizując je, dostrzeżemy, że są one często wytworem nieprzypadkowym. Dwór królewski wiele uwagi poświęcał działaniom propagandowym. Miały one umacniać pozycję króla, budować jego wizerunek i być narzędziem w politycznych zmaganiach.

Prezentowany wybór może być wykorzystywany w edukacji szkolnej. Po te źródła można także sięgnąć na lekcjach poświęconych sytuacji Rzeczypospolitej w XVII wieku oraz w licealnych zajęciach w ramach bloku „Ojczysty Panteon, Ojczyste spory”.

KRÓL, KRÓLOWA I PODDANI

A. Król i jego poddani

Bernard O’Connor, Historia Polski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 196.

Co się tyczy osoby króla Sobieskiego, był władcą wysokim i korpulentnym, o okrągłej twarzy i dużych oczach. Zawsze ubierał się tak samo jak jego poddani. […]

Włosy ścinają wokół uszu, jak mnisi. Noszą futrzane czapki i sumiaste wąsy, natomiast nie korzystają z kołnierzyków. Zakładają długie płaszcze sięgające do samej podłogi, a spodnią kamizelkę tej samej długości spinają pasem w okolicach talii. Rękawy są bardzo wąskie […] zbiegają się w nadgarstkach z połą biegnącą od spodu ręki aż do szyi, którą odwijają w czasie upału i opuszczają w czasie chłodu, ponieważ nie noszą rękawiczek. Ten długi płaszcz szyty jest z mocnej tkaniny, a w zimie podszywany dodatkowo grubym futrem natomiast w lecie jedynie lekkim jedwabiem […]. Pod kamizelką noszą szeroką koszulę, podobną do damskich bluzek, związanych luźno wokół szyi, z szerokimi rękawami sięgającymi aż do nadgarstków. Spodnie są również bardzo szerokie i łączą się z pończochami. Zamiast butów noszą zawsze, zarówno za granicą, jak i w kraju, tureckie skórzane kozaki z bardzo cienkimi podeszwami i wydrążonymi obcasami zrobionymi z żelaza wygiętego niczym obręcz, w kształcie półksiężyca. Szable noszą w płaskiej pochwie o równej szerokości od rękojeści do końca, zwykle bogato wysadzanej brylantami. (…) ich strój wygląda bardzo męsko, zwłaszcza u jeźdźca siedzącego na końskim grzbiecie, i jest najkosztowniejszy z wszystkich jakie widziałem w Europie. Ich futra są wspaniałe i cenne – same czapki kosztują niekiedy 20 czy 30 gwinei [stanowiło to równowartość 420 – 630 złotych polskich – przyp. red.]. Fasony ubiorów zmieniają się tam tak często, jak w krajach zachodnich.

B. Królowa

Bernard O’Connor, Historia Polski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 203.

Królowa ma obecnie około 54 [lat], choć wygląda na mniej niż 40. Nosi francuskie suknie, tak jak mają w zwyczaju polskie damy. Prawie płynnie mówi po polsku, co w połączeniu z jej słodkim usposobieniem, światowym obyciem i doskonałą prezencją zapewniło jej przywiązanie Polaków, wpływ na króla oraz poważanie na sejmie […] Przy czym przy każdej okazji za życia króla popierała interesy Francji, swego rodzinnego kraju.

Medal Jana Höhma młodszego

Awers: MARIA CASIMIRA D.G. – REGINA POLONIARUM [MAARIA KAZIMIERA, Z BOŻEJ ŁASKI KRÓLOWA POLSKI)

Rewers: Maria Kazimiera przedstawiona jako Junona. Zasiada w rydwanie ciągniętym przez pawie. U jej stóp rozpościera się panorama Prus Królewskich. Na wstędze widoczny jest napis: CUM IOVE IUVAT: (Z JOWISZEM POMAGA)

C. Niewielki szacunek okazywany dzieciom króla

Bernard O’Connor, Historia Polski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 205.

Byłem zaskoczony tym, jak niewielkim szacunkiem szlachta darzyła tych książąt. Zdawało się, że poświęcano im niewiele więcej uwagi niż innym szlachcicom i traktowano ich bardzo familiarnie. Polacy mawiali, ze synowie króla według prawa są jedynie szlachcicami i jeśli nadaje się im tytuł księcia lub Jego Wysokości, to bardziej z uprzejmości względem nich oraz szacunku dla króla niż z obowiązku.

Książąt Aleksandra i Konstantego, którzy urodzili się po elekcji króla, darzono większym szacunkiem niż księcia Jakuba, który urodził się wcześniej, ponieważ zgodnie z przesądem wierzono, ze w ten sposób otrzymali rodzaj stygmatu królewskiego czy też, że w ich krwi znalazła się królewska domieszka i nadała im szczególnych cech.

D. Cechy narodu polskiego w oczach cudzoziemca

Ulryk Werdum, Dziennik podróży 1670 - 1672. Dziennik wyprawy polowej 1671, oprac. D. Milewski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 67-68.

Polacy wyznający religię rzymskokatolicką są tak gorliwymi papistami, jak chyba Hiszpanie lub Irlandczycy, a w nabożeństwie swym więcej zabobonni niż pobożni. Kiedy się modlą lub słuchają mszy, chrapią lub charkają, wzdychając tak, że z daleka już ich słychać, upadają na ziemię, biją głowę w mur i ławki, uderzają sami siebie w twarz i wyprawiają inne w tym rodzaju dziwactwa, z których naśmiewają się papiści z innych narodów. W piątek nie tylko nie jadają mięsa, lecz nawet jaj, masła, sera albo mleka. Ryby i jarzyny, których wtedy używają, muszą być przygotowane tylko na oleju.

[…] Naród polski w ogóle niedbały i leniwy, uprawia tylko najniezbędniejsze pola, a resztę zostawia odłogiem. Stąd wynika, że większa część ich domów i kościołów jest zbudowana z drewna, choć posiadają obficie tak łamane kamienie, jak i dobrą glinę do cegły. Drzewa zaś, jako tego, co mają w największej obfitości zawsze pod ręką, używają do wszystkiego, tak że znajdziesz cały dom, w którym, z wyjątkiem kilku glinianych naczyń i łachmanów na odzienie, we wszystkich domowych sprzętach i potrzebach od dołu do góry nie znajdziesz nic, jak drzewo […]. W ich pługach, wozach, sankach nie ma nic prócz drzewa, a brony robią, wiążąc na krzyż drewniane patyki wiciami […].

Portret Jana III z rodziną

E.

Malarz z kręgu dworu Jana III, po 1693 roku. Muzeum Pałac w Wilanowie.

Od lewej: młodsi synowie: Konstanty, Aleksander i najstarszy syn Jakub, król Jan III, królowa Marysieńka, Jadwiga – żona Jakuba Sobieskiego z córeczką Marią Leopoldyną i córka Sobieskich Teresa Kunegunda.

F. Fragment kazania biskupa przemyskiego Jerzego Albrechta Denhoffa wygłoszonym 27 maja 1697 roku w trakcie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego.

Cyt. za: R. Mączyński, Konfesja św. Felicissimy patronki wolnej elekcji, „Mówią wieki”, nr 9, 1986, s. 25.

Primo: żeby był jako lew, co by to nie o pokojowych wczasach […], ale z hetmanami o wojnach, z ministrami status o dobrze Rzeczypospolitej traktował, co by nie pierwej na głowę swoją wziął koronę niż szyszak, nie pierwej berło w rękę niż szablę; co by zaraz elektorom swoim uczynił estimacją u postronnych narodów, że się na elekcie swoim nie zawiedli. Secundo: trzeba, żeby był jako kur wspaniały, z lekkimi ludźmi nie konwersujący, o dobro pospolite czuły, sejmów, sejmików nie mieszający, żeby nigdy u niego nie była posępność, upór, zawziętość, ale żeby każdemu z poddanych swoich głosił, jako kur, dobry dzień. Tertio: trzeba, żeby był jako baranek […] aby gdy mu co prawdę rzekną principessenatus, w niesmak to nie obracał, ale jako baranek łaskawie przyjmował. […] by cierpliwie i o jednej godzinie przy podpisach siedział aby się wygodziło obywatelom z daleka przyjeżdżącym […].

PYTANIA, ZADANIA, PROBLEMY

Na podstawie źródła A wymień charakterystyczne cechy ubioru i wyglądu Polaka z drugiej połowy XVII wieku.
2. Na podstawie źródła B opisz wygląd królowej. Zastanów się nad przyczynami jej popularności i ewentualnej niechęci.
Na podstawie źródła C odpowiedz na pytania:

a. Wymień atrybuty władzy królewskiej umieszczone na źródle.

b. Podaj powód przedstawienia królowej jako Junony. Wyjaśnij znaczenie napisu: Z JOWISZEM POMAGA.

c. Wskaż epokę historyczną do której odwołuje się autor medalu.

4. Na podstawie źródła D odpowiedz na pytania:

a. Wyjaśnij, dlaczego szlachta nie darzyła dzieci Jana III wielkim szacunkiem.

b. Wyjaśnij różnice w traktowaniu poszczególnych synów monarchy.

5. Na podstawie źródła E odpowiedz na pytania:

a. Wskaż zachowania , na jakie zwrócił uwagę Werdum, opisując religijność Polaków.

b. Wymień cechy charakterystyczne, jakie Werdum dostrzega u Polaków.

c. Dlaczego autor tak bardzo dziwi się, że W Polsce powszechnie używa się drewna w życiu codziennym i przy uprawie roli? Czy osądy Werduma są wiarygodne?

6. Na podstawie źródła F odpowiedz na pytania:

a. Na ilustracji widoczne są trzy typy przedstawienia postaci związane z ówczesną modą i sposobem przedstawiania. Wskaż je.

b. Czy sposób i miejsce na obrazie prezentowanych osób jest przypadkowe? O czym może ono świadczyć?

c. Wyjaśnij sens tworzenia takich przedstawień.

7. Posługując się źródłem F, napisz, jakimi cechami powinien się odznaczać król Polski.

KRÓL WOJOWNIK

A. Walki pod Chocimiem

Philippe Dupont, Pamiętniki historii życia i czynów Jana III Sobieskiego, oprac. D. Milewski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2011, s. 88 - 89.

Noc była wyjątkowo nieprzyjemna z powodu śniegu z deszcze, który padał nieustannie. Mimo tej niedogodności obie armie pozostały na swych stanowiskach […]. Nikomu nie dozwolono się oddalić. Sobieski dawał swoim przykład, gdyż nie chciał, by wzniesiono mu namiot, w którym mógłby się schronić przed niepogodą w tak nieprzyjemną noc. Częściowo spędził ją, siedząc na lawecie armaty, częściowo spacerując dla rozgrzewki.

Jedenastego listopada […] jeszcze przed świtem hetman rozkazał, by przygotowano ołtarz, przed którym można będzie odprawić mszę. Gdy wykonano ten rozkaz, we wschodzącym świetle dnia dostrzegł, ze szeregi nieprzyjaciół były mocno przerzedzone. […] Turcy, dużo delikatniejsi od Polaków, byli zmęczeni dwudziestoczterogodzinnym staniem w szyku bojowym i, co więcej przekonani, że nie ośmielimy się zaatakować ich w biały dzień, poszli więc odpocząć lub zjeść i się odświeżyć. Uznał, że jest to moment, na który czekał od dawna.

Natychmiast rozkazał adiutantom, by zanieśli do wszystkich linii rozkaz natychmiastowego ataku i nie czekając, aż wyruszą inne oddziały, sam stanął na czele regimentu dragonów i pieszo wymaszerował w stronę okopów. […].

Nigdy żołnierze nie walczyli z większą brawurą niż ten oddział dragonów, ale też nigdy nie mieli piękniejszego przykładu niż ten, który dał im Sobieski. Dzielnie wytrzymał on zdwojone ataki nieprzyjaciół. […] Hetman parł nieprzyjaciół przed sobą przez środek obozu […] Ogień walki nie przeszkadzał hetmanowi myśleć o wszystkim.

B. Bitwa pod Chocimiem

Akwaforta Jerzego Eleutra Szymonowicza Siemignowskiego – 1691 rok.

POSTĘPOWANIE Z JEŃCAMI

C. Mikołaj Jemiołowski o postępowaniu Kozaków z jeńcami po bitwie pod Batohem

Pamiętnik Mikołaja Jemiołowskiego Towarzysza lekkiej chorągwi, ziemianina województwa bełzkiego, obejmujący dzieje Polski od roku 1648 do 1679 spółcześnie porządkiem lat opowiedziane, Lwów 1850, s. 34.

[...] nawet tych, których Tatarowie żywcem dla okupu brali, tyran Chmielnicki swymi pieniędzmi okupował, a ścinać zaraz albo w Bohu topić kazał. [...] W dzień wtorkowy między oktawą Bożego Ciała ta nieszczęśliwa stała się klęska, która treść samą prawie wojska polskiego funditus [doszczętnie] niemal zniosła.

D. Postępowanie z jeńcami kozackimi

Ulryk Werdum, Dziennik podróży 1670 - 1672. Dziennik wyprawy polowej 1671, oprac. D. Milewski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 225.

15 września 1671

Kozacy ci musieli się jednak poddać na łaskę i niełaskę. Znaleziono wśród nich dwudziestu trzech rejestrowych Kozaków. Piętnastu natychmiast obcięto głowy, ośmiu wzięto w niewolę, a wszystkich innych puszczono wolno.

E. Sposób prowadzenia wojny z Turcją

List Jana III do hetmana Mikołaja Sieniawskiego z 28 lipca 1683 roku

Cyt. za: Z. Wójcik, Jan Sobieski, Warszawa 1983, s. 322.

Lubo Wiedeń zginie, lubo się obroni, wszystko to nam nie na rękę będzie […] bo lepiej w cudzej ziemi, o cudzym chlebie, w asystencyi wszystkich sił imperii, nie tylko samego cesarza wojować, aniżeli samym się bronić o swym chlebie i kiedy nas jeszcze przyjaciele i sąsiedzi odstąpią, gdy im w takim razie prędkiego nie damy sukursu.

F. List króla Jana III Sobieskiego do królowej Marysieński, Wiedeń, 13 września 1683 roku.

J. Sobieski, Listy do Marysieńki, red. L. Kukulski, Warszawa 1962, s. 520 – 524.

W namiotach wezyrskich 13 septembra [września 1683 roku] w nocy.

Jedyna duszy i serca pociecho, najśliczniejsza i najukochańsza Marysieńku!

Bóg i Pan nasz na wieki błogosławiony dał zwycięstwo i sławę narodowi naszemu, o jakiej wieki przeszłe nigdy nie słyszały. Działa wszystkie, obóz wszystek, dostatki nieoszacowane dostały się w ręce nasze. Nieprzyjaciel, zasławszy trupem aprosze [okopy], pola i obóz, ucieka w konfuzji. Wielbłądy, muły, bydle, owce, które to miał po bokach, dopiero dziś wojska nasze brać poczynają [...].

Wezyr tak uciekł od wszystkiego, że ledwo na jednym koniu i w jednej sukni. Jam został jego sukcesorem, bo po wielkiej części wszystkie mi się po nim dostały splendory; a to tym trafunkiem, że będąc w obozie w samym przedzie i tuż za wezyrem postępując, przedał się jeden pokojowy jego i pokazał namioty jego tak obszerne, jako Warszawa albo Lwów w murach. Mam wszystkie znaki jego wezyrskie, które nad nim noszą; chorągiew mahometańską, którą mu dał cesarz jego na wojnę i którą dziśże jeszcze posłałem do Rzymu Ojcu świętemu [...]. Namioty, wozy wszystkie dostały mi się, et milled’autresgalanteries fort jolies et fort riches, mais fort riches [i tysiące innych wykwintności, bardzo ładnych i bardzo, ale to bardzo bogatych], lubo się jeszcze siła rzeczy nie widziało.[…] Kilka samych sajdaków rubinami i szafirami sadzonych stoją się kilku tysięcy czerwonych złotych. […] Mam i konia wezyrskiego ze wszystkiem siedzeniem, i samego (wezyra) mocno dojeżdżano, ale się przecie salwował. Kihaję jego, tj. pierwszego człowieka po nim, zabito i paszów niemało. Złotych szabel pełno po wojsku i innych wojennych rynsztunków. Noc nam ostatka przeszkodziła i to, że uchodząc, okrutnie się bronią et font la plus belleretiradedumonde [robią odwrót najpiękniej na świecie]. Janczarów swoich odbiegli w aproszach, których w nocy wyścinano, bo to była taka hardość i pycha tych ludzi, że kiedy się jedni z nami bili w polu, drudzy szturmowali do miasta; jakoż mieli czym co począć.

Ja ich rachuję, prócz Tatarów, na trzykroć sto tysięcy [...]. Ja jednak rachuję namiotów sto tysięcy najmniej, bo kilką obozów stali. Dwie nocy i dzień rozbierają ich, kto chce, już i z miasta wyszli ludzie, ale wiem, że i za tydzień tego nie rozbiorą. Ludzi niewinnych tutejszych Austriaków, osobliwie białychgłów i ludzi siła porzucili; ale zabijali, kogokolwiek tylko mogli. Siła bardzo zabitych leży białychgłów, ale i siła rannych, i które żyć mogą. Wczora widziałem dzieciątko jedne we trzech leciech, chłopczyka bardzo najmilejszego, któremu zdrajca przeciął gębę szkaradnie i głowę. Ale to trefna, że wezyr wziął tu był gdzieś w którymś ci cesarskim pałacu strusia żywego, dziwnie ślicznego; tedy i tego, aby się nam w ręce nie dostał, kazał ściąć. Co zaś za delicje miał przy swych namiotach, wypisać niepodobna. Miał łaźnie, miał ogródek i fontanny, króliki, koty; i nawet papuga była, ale że latała, nie mogliśmy jej pojmać.

Dziś byłem w mieście [Wiedniu], które by już było nie mogło trzymać dłużej nad pięć dni. Oko ludzkie nie widziało nigdy takich rzeczy, co to tam miny porobiły: z beluardów podmurowanych, okrutnie wielkich i wysokich, porobiły skały straszliwe i tak je zrujnowali, że więcej trzymać nie mogły. Pałac cesarski wniwecz od kul zepsowany.

Wojska wszystkie, które dobrze bardzo swoją czyniły powinność, przyznały P. Bogu, a nam tę wygraną potrzebę. Kiedy już nieprzyjaciel począł uchodzić i dał się przełamać – bo mnie się przyszło z wezyrem łamać, który wszystkie a wszystkie wojska na moje skrzydło prawe sprowadził, tak że już nasz środek albo korpus, jako i lewe skrzydło nie miały nic do czynienia i dlatego wszystkie swoje niemieckie posiłki do mnie obróciły – przybiegały tedy do mnie książęta, jako elektor bawarski, Waldeck, ściskając mię za szyję a całując w gębę, generałowie zaś w ręce i w nogi; cóż dopiero żołnierze! Oficerowie i regimenty wszystkie kawalerii i infanterii wołały: „Ach, unzerbraweKenik!” [Ach, nasz dzielny królu!]. Słuchały mię tak, że nigdy tak nasi. Cóż dopiero, i to dziś rano, książę lotaryński, saski (bo mi się z nimi wczora widzieć nie przyszło, bo byli na samym końcu lewego skrzydła, którym do p. marszałka nadwornego przydałem był kilka usarskich chorągwi); cóż komendant Staremberk tuteczny! Wszystko to całowało, obłapiało, swym Salwatorem zwało. Byłem potem we dwóch kościołach. Sam lud wszystek pospolity całował mi ręce, nogi, suknie; drudzy się tylko dotykali, wołając: „Ach, niech tę rękę tak waleczną całujemy!”. Chcieli byli wołać wszyscy „Vivat!”, ale to było znać po nich, że się bali oficerów i starszych swoich. Kupa jedna nie wytrwała i zawołała: „Vivat!” pod strachem, na co widziałem, że krzywo patrzano; dlatego zjadłszy tylko obiad u komendanta, wyjechałem z miasta tu do obozu, a pospólstwo ręce wznosząc prowadziło mię aż do bramy. Widzę, że i komendant krzywo tu patrzą na się z magistratem miejskim, bo kiedy mię witali, to ich nawet mi i nie prezentował. Książęta się zjechali i cesarz daje znać o sobie, że jest za mile [...].

Gorąca tu mamy tak srogie, że prawie nie żyjemy, tylko piciem. Teraz dopiero znaleziono okrutną jeszcze moc wozów z prochami i ołowiem; ja nie wiem, czym już oni będą strzelali. W ten moment dają nam znać, że ostatnie kilkanaście działek małych letkich porzucił nieprzyjaciel. Już tedy wsiadamy na koń ku węgierskiej stronie prosto za nieprzyjacielem, i jakom dawno wspominał, że się, da P. Bóg, w Stryju aż z sobą przywitamy [...].

List ten najlepsza gazeta, z którego na cały świat kazać zrobić gazetę, napisawszy, quec’est la lettredu Roi à la Reine [że jest to list króla do królowej]. Książęta saski i bawarski dali mi słowo i na kraj świata iść ze mną. Musimy iść dwie mili wielkim pośpiechem dla wielkich smrodów od trupów, koni, bydeł, wielbłądów. Do króla francuskiego napisałem kilka słów, że jako au Roi trèsChrétien [królowi arcychrześcijańskiemu] oznajmuje de la bataillegagnée et du salut de la chrétienté [iż bitwa została wygrana, a chrześcijaństwo ocalone]. Cesarz już tu tylko o mil półtorej, płynie Dunajem; ale widzę, że się nieszczerze chce widzieć ze mną, dla swej podobno pompy, życzyłby zaś być sobie jako najprędzej w mieście pourchanter le „Te Deum” [aby odśpiewać „Te Deum”] i dlatego ja mu stąd ustępuję, mając sobie za największe szczęście ujść tych ceremonij, nad które niceśmy tu jeszcze nie doznali. [...]

G. Medal Jana Höhma młodszego z 1683 roku upamiętniający zwycięstwo pod Wiedniem

Awers: JOAN: III D.G. REX. POLONIARUM. (Jan III z bożej łaski król Polski)

Rewers: NEC LUNA DUABUS (Dwóm i księżyc nie podoła) u dołu napis VIENA LIBERA (Wiedeń oswobodzony) 1683

PYTANIA, ZADANIA, PROBLEMY

Na podstawie źródła A rozwiąż zadania:
Co według autora źródła zdecydowało o zwycięstwie Polaków?
Jak Dupont ocenia zachowanie i sposób dowodzenia przez hetmana Sobieskiego?

2. Na podstawie źródła B rozwiąż zadania:

a. Na pierwszym planie ukazany jest hetman Jan Sobieski. Spróbuj określić jego rolę w bitwie.

b. Określ, czy wyobrażenie hetmana jest zgodne z prawdą historyczną. Wyjaśnij taki a nie inny sposób przedstawienia Sobieskiego.

c. Na nieboskłonie widnieją dwie postacie: Madonna z Dzieciątkiem i błogosławiona Salomea. Wyjaśnij sens umieszczenia ich na ilustracji.

3. Na podstawie źródeł C i D wykonaj polecenia:

a. Podaj datę bitwy pod Batohem oraz wymień strony biorące w niej udział.

b. Opisz, w jaki sposób Chmielnicki obszedł się z jeńcami, a jak postąpili Polacy z jeńcami kozackimi. Zastanów się, co było przyczyną takiego zachowania.

c. Znajdź informację, jakie znaczenie dla rodu Sobieskich miała bitwa pod Batohem.

4. Na podstawie źródła E wyjaśnij sens sojuszu zawartego pomiędzy Rzecząpospolitą a Cesarstwem Habsburgów.

5. Na podstawie źródła Fi wiedzy pozaźródłowejwykonaj polecenia:

a. Co można powiedzieć na temat relacji Polaków i Austriaków? Jak układały się stosunki między królem a cesarzem?

b. Komu przypisuje król główną rolę w zwycięstwie?

c. Odpowiedz, dlaczego król w relacji o bitwie poświęcił tak dużo miejsca opisowi łupów.

d. Dlaczego król zdecydował się upublicznić list do królowej?

e. Zastanów się, czy polski monarcha słusznie zrobił, podążając pod Wiedeń i ratując przyszłego zaborcę Polski?

6. Na podstawie źródła G odpowiedz na pytania:

a. Wyjaśnij powód i cele wybicia medalu.

b. Opisz sposób przedstawienia Jana III. Do jakich wzorców nawiązuje?

c. Wyjaśnij sens umieszczenia dwóch orłów i napisu „Dwóm i księżyc nie podoła”.

PAMIĘĆ O WIKTORII WIEDEŃSKIEJ

A. Pomnik Jana III na moście Agrykoli w Łazienkach odsłonięty 14 września 1788 roku.

B. Dwuwiersz krążący po uroczystym odsłonięciu monumentu.

Wart pomnik sto tysięcy, ja bym dwakroć łożył

By Stanisław skamieniał, a Jan ożył.

C. Anegdota powstała w latach pięćdziesiątych XIX wieku.

Car Mikołaj I wezwawszy austriackiego posła hrabiego Walentego Esterhazego, zapytał:

- Czy Pan wie, jacy byli dwaj najgłupsi królowie polski?

- Nie, Sir – odrzekł hrabia.

- Pierwszy to Jan Sobieski, a drugi to ja – a to dlatego, iżeśmy obydwaj ratowali dynastię Habsburgów.

Pamiątkowe numizmaty :

D. Moneta 10 zł z Sobieskim z 1933 zł
E. Moneta z Sobieskim z 1983 roku

PYTANIA, ZADANIA, PROBLEMY

1. Na podstawie źródeł A i B odpowiedz na pytania:

a. Wyjaśnij wydźwięk utrwalonej na pomniku sceny.

b. Podaj, za jakiego władcy wzniesiono monument.

c. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej wyjaśnij powód i okoliczności wzniesienia pomnika.

d. Określ, jakie reakcje wzbudziło wystawienie pomnika.

e. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej wskaż inne ważne wydarzenie w historii Polski, jakie rozegrało się pod tym pomnikiem.

2. Na podstawie źródła C odpowiedz na pytania:

a. Podaj, jakie wydarzenia miał na myśli car Rosji.

b. Wymień nawę konfliktu zbrojnego, podczas którego miała miejsce opisana rozmowa. Wyjaśnij powód niezadowolenia Mikołaja I.

3. Na podstawie źródeł Di E rozwiąż zadania:

a. Podaj imię i nazwisko postaci przedstawionej na monetach.

b. Odwołując się do własnej wiedzy historycznej, wyjaśnij powód emisji numizmatów.

Sugerowane odpowiedzi znajdziecie na stronie internetowej www.mowiawieki.pl

Dodano: 2013-09-14

Gospodarka Wojenna: XX wiek - darmowy PDF

Przypominamy i zachęcamy do pobierania e-wydania specjalnego Magazynu Historycznego „Mówią wieki”: Gospodarka Wojenna: XX wiek (nr 1/2021)„Gospodarka Wojenna: XX...

Imię i nazwisko:
adres e-mail:

W EPOCE WIEDEŃSKIEJ WIKTORII

E.

F. Fragment kazania biskupa przemyskiego Jerzego Albrechta Denhoffa wygłoszonym 27 maja 1697 roku w trakcie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego.

Gospodarka Wojenna: XX wiek - darmowy PDF

OBY BÓG GO PRZEKLĄŁ!

WOJNY POLAKÓW tom 4

Wieś – Dwór – Miasteczko Historia zapisuje – Muzeum Wsi Lubelskiej opowiada

Semantyka historyczna. Narzędzie opisu historii czy narzędzie polityki?

Nowy dodatek

Polskie drogi nad Dunaj

KONKURS ’II RP BILANS OTWARCIA“

BOHATER WRZEŚNIA #10 WIKTOR THOMMÉE

BOHATER WRZEŚNIA #9 STEFAN STARZYŃSKI

BOHATER WRZEŚNIA #8 STANISŁAW SKALSKI

BOHATER WRZEŚNIA #7 WŁADYSŁAW RAGINIS

BOHATER WRZEŚNIA #6 Stanisław Maczek

BOHATER WRZEŚNIA #5 ZAŁOGA WESTERPLATTE

BOHATER WRZEŚNIA #4 STANISŁAW LORENTZ

BOHATER WRZEŚNIA #3 Tadeusz Kutrzeba

BOHATER WRZEŚNIA #2 Franciszek Kleeberg

BOHATER WRZEŚNIA #1 Jan Grudziński

OD REDAKCJI (6/2019)

Pieniądz i społeczeństwo -odc 5

OD REDAKCJI (5/2019)

OD REDAKCJI (4/2019)

OD REDAKCJI (3/2019)

Prośba o przekazanie 1%

OD REDAKCJI (2/2019)

OD REDAKCJI (1/2019)

OD REDAKCJI (12/2018)

OD REDAKCJI (11/18)

OD REDAKCJI (10/18)

OD REDAKCJI (9/18)

OD REDAKCJI NUMER SPECJALNY (1/2018)

OD REDAKCJI (8/18)

OD REDAKCJI (7/18)

OD REDAKCJI (6/18)

OD REDAKCJI (5/18)

OD REDAKCJI (4/18)

OD REDAKCJI (3/18)

OD REDAKCJI (2/18)

OD REDAKCJI (1/18)

OD REDAKCJI 12/17

OD REDAKCJI (11/17)

„Legenda o św. Wojciechu z drzwi gnieźnieńskich”

Konkurs NBP dla młodzieży

Nekrolog

Laureaci konkursów styczniowych

„Memento” – film animowany na Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu

PRENUMERATA 2016

Muzeum Marzeń – literacka ‌i muzyczna podróż po galerii malarstwa

Laureaci konkursów grudniowych

PEWNE JAK W BANKU

„Podlasie 1941: Pogromy. Leczenie polskiej pamięci”

Laureaci konkursów listopadowych

Międzynarodowa konferencja naukowa pt. Gra o świat: w stronę nowej Jałty?

Wystawa o węgierskim bohaterze narodowym

Konferencja naukowa „Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie”

Wystawa „Dybuk. Na pograniczu dwóch światów”

Wykład prof. Glyna Harpera

Wystawa „Fajans pomorski w XVIII w.”

MORSKIE KADRY - Filmowe Spotkania Marynistyczne

Kacper Ryx i Król Żebraków na Wspieram.to

ENIGMA – zwiastun cywilizacji cyfrowej

10. PRZYSTANEK NIEPODLEGŁOŚĆ

VII Koncert Niepodległości „Rok 1980”

DARMOWY LISTOPAD 2015 W REZYDENCJACH KRÓLEWSKICH MUZEUM PAŁACU KRÓLA JANA III W WILANOWIE

DARMOWY LISTOPAD 2015 W REZYDENCJACH KRÓLEWSKICH - ZAMEK KRÓLEWSKI W WARSZAWIE

Darmowy listopad w Łazienkach Królewskich „Poznaj Królewskie Kolekcje”

Darmowy listopad w Łazienkach Królewskich „Poznaj Królewskie Kolekcje”

„NA PIERWSZEJ LINII – SPOTKANIA Z POLSKIMI FOTOGRAFAMI WOJENNYMI”

Darmowy listopad w 4 Muzeach Rezydencjach Królewskich

Laureaci konkursu wrześniowego

„ZIEMIA OBIECANA. MIASTO I NOWOCZESNOŚĆ” W MHP

Muzeum Polskie w Rapperswilu

Wokół Witkiewiczów - w setną rocznicę śmierci Ojca i sto trzydziestą rocznicę urodzin Syna

Zdumiewające zabytki z czasów przed Aleksandrem Wielkim

Imprezy i wydarzenia z okazji 40-lecia Muzeum Miasta Łodzi

Targi Dziedzictwo - ochrona dorobku narodowego

Społeczeństwo zaraz po wojnie