Gallipoli i Bliski Wschód 1914  1918. Od Dardaneli do Mezopotamii

Edward J. Erikson

WYDAWNICTWO: DOM WYDAWNICZY REBIS

OSTATNIA WOJNA IMPERIUM

Gdy w listopadzie 1914 roku Turcja przystępowała do wojny po stronie państw centralnych, niewielu spodziewało się, że wytrwać dłużej niż kilka miesięcy. Niedawno, podczas pierwszej wojny bałkańskiej, utraciła resztki europejskich posiadłości, z ledwością utrzymując pozycję pod Istambułem. Bułgarski car Ferdynand już szykował się na uroczysty wjazd do Carogrodu. Wydawać się mogło, że odcięta od sojuszników i wystawiona na uderzenia potężnych wrogów: Wielkiej Brytanii, Francji czy Rosji, rozrywana politycznymi i etnicznymi waśniami  rozsypie się jak domek kart. Musiała bowiem stawić im czoło na kilku frontach: na Kaukazie, w Mezopotamii, na pograniczu palestyńsko-egipskim czy wreszcie w cieśninach czarnomorskich. Wysoki rangą brytyjski oficer sztabowy nie bez pogardy pisał w 1913 roku: Armia turecka nie jest poważną nowoczesna armią […] Ma fatalne dowództwo, fatalnych oficerów i chodzi w łachmanach.

Opis:

Jednak Porta okazała się wymagającym przeciwnikiem i choć ostatecznie przegrała wojnę, tanio skóry nie sprzedała. Brak nowoczesnego przemysłu, rozbudowanej sieci komunikacyjnej czy nowoczesnego sprzętu wojskowego nadrabiała hartem ducha, wytrzymałością, odwagą i wyszkoleniem swych żołnierzy. Podczas Wielkiej Wojny armia osmańska zadała aliantom kilka bolesnych klęsk, m.in. pod Gallipoli w 1915 roku czy Kut al-Amara w 1916 roku. Ta ostatnia, poniesiona w Mezopotamii, była największa kapitulacją Brytyjczyków od czasów Yorktown w 1781 roku! Wojska tureckie wkroczyły także do Persji i - w wyniku załamania Rosji - na Zakaukazie, wychodząc nad Morze Kaspijskie. Nawet do Galicji Turcy wysłali w 1916 roku dwie dywizje piechoty.

Wspomagali ich w tych zmaganiach głównie Niemcy, wysyłając nad Bosfor oficerów, amunicję, działa, karabiny maszynowe, nowoczesny sprzęt łącznościowy, saperów  czy samoloty. Zwiększenie tej pomocy umożliwiło połączenie sojuszników po przyłączaniu się do wojny Bułgarii i pokonaniu Serbii w 1915 roku. Jednak przewaga ludzka i materiałowa po stronie ententy okazała się zbyt duża. Przeciwko władzy tureckiej zbuntowali się Arabowie, a wojsk koalicyjne opanowały symboliczne miasta: Bagdad i Jerozolimę, zbliżając się do Anatolii. Imperium osmańskie upadło, by po kilku latach walk z sąsiadami przekształcić się w świecką republikę.

Omawiana książka kompetentnie, choć nie bez drobnych nieścisłości czy dyskusyjnych tez, opisuje tureckie fronty Wielkiej Wojny. Jest warta lektury, której – jak w przypadku całej serii - sprzyja bogata i zróżnicowana szata graficzna.

Piotr Szlanta

Edward J. Erikson

Gallipoli i Bliski Wschód 1914 - 1918. Od Dardaneli do Mezopotamii

Dom Wydawniczy Rebis

Poznań 2011

dodano: 2012-01-09