Bunt Krzysztofa Kosińskiego 1591–1593

Teodor Zagala

Powstania kozackie – tak jak, szerzej, dzieje ziem ruskich i Ukrainy w ramach Rzeczypospolitej Obojga Narodów – budzą niesłabnące zainteresowanie zarówno nad Wisłą, jak i nad Dnieprem. Tym razem mamy coś naprawdę niezwykłego. Oto z inicjatywy poznańskich historyków postanowiono wprowadzić do obiegu naukowego prace doktorskie dotyczące ziem ukrainnych napisane na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w okresie międzywojennym

Opis:

Inicjatywa jest godna pochwały, gdyż ratuje od zapomnienia (a może i od zniszczenia) dorobek naukowy jednego z prężniej działających uniwersytetów Drugiej RP. Wydał on tak znakomitych historyków, jak Ksawery Liske, Oswald Balzer, Władysław Semkowicz czy Mychajło Hruszewśkyj. Ich dzieła są dobrze znane. Gorzej jest z pracami młodszych badaczy, których prace doktorskie pozostały w aktach uczelni.

Jedną z nich jest Bunt Krzysztofa Kosińskiego Teodora Zagalaka. Jak wskazał wydawca, mimo wielu niedoskonałości pozostaje ona w zasadzie jedyną monografią na temat pierwszego powstania kozackiego. Było ono tytułową „konsekwencją wcześniejszych niekonsekwencji” władz polskich w polityce wobec Kozaków. Narracja jest poprawna, choć sama książka oczywiście nieco przestarzała. Sprawę ratuje obszerny wstęp, w którym wydawca omawia literaturę dotyczącą powstania Kosińskiego. Ułatwia to czytelnikowi zorientowanie się w problematyce i wyrobienie opinii o wartości samej książki. Mankamentem jest zbyt wierne trzymanie się języka oryginału, co prowadzi do licznych lapsusów i utrudnia odbiór. Wzbogacenie książki o anonimowe opracowanie kampanii beresteckiej 1651 roku nie było konieczne, zwłaszcza że nie zawiera żadnych nowości.

Inicjatywa jest jednak cenna, a wydawane w kolejnych tomach prace nie stanowią tylko ciekawostki spod znaku zabytku historycznego. Czy trwale zaistnieją we współczesnej historiografii, pokaże czas.

dodano: 2022-04-20