Odzyskać przyszłość

Sigrid Undset

Wydawnictwo: Ośrodek Karta, Warszawa 2021

W kwietniu 1940 roku, kiedy Niemcy zaatakowali Norwegię, Sigrid Undset, wybitna norweska pisarka, autorka niezapomnianych sag z życia wikingów, musiała opuścić okupowaną ojczyznę. Jej starszy syn zginął śmiercią żołnierza. Z młodszym po zdobyciu amerykańskiej wizy uciekła przez ZSRR i Japonię, niedługo przed atakiem na Pearl Harbor.

Opis:

. W ciągu 14 dni podróży przez Związek Radziecki, jak pisze: przez skoncentrowaną biedę, chociaż widziałam przecież równie biedne i podupadające miejsca, ale w Moskwie wszystko jest slumsem, przeraża ją wszechobecny brud i obezwładniający odór zniszczenia i biedy. Autorka była bystrą obserwatorką i mimo starań sowieckich opiekunów zauważała nawet złowrogie transporty więźniów. Zapiski codzienności uzupełnia uwagami ogólnymi. Rozprawia się zarówno z niemieckim duchem Deutschtum, jak i rosyjską dostojewszczyzną. Zwraca uwagę, że bohaterowie obu nacji noszą znamiona psychopatów. Undset jest bezkompromisowa, stanowcza. Według niej jednym i drugim nieznane są pojęcia naszego honoru i samoopanowania, indywidualnej odpowiedzialności, które zastępują własnymi pojęciami, w których groźba obłędu i śmierci często stymuluje ponadprzeciętność. Trudno nie zauważyć, że ma na myśli Nietzschego i Dostojewskiego, ale przecież nie tylko ich.

Odzyskać przyszłość, czyli odzyskać swobodę we własnej ojczyźnie – tak zatytułowała swoje krótkie wspomnienia. Odzyskać i wyjaśnić, nie zapominać zła, znaleźć jego źródła, które tkwi w wyobrażeniach i fałszywych pojęciach. Sprzątanie ruin będzie potężnym zadaniem, napisała. Warto przeczytać najwybitniejszą skandynawską noblistkę.

dodano: 2022-03-20