Średniowiecze i pieniądze
Jacques Le Goff
Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”
Najnowsza książka wielkiego mediewisty francuskiego Jacquesa Le Goffa dotyczy niezbyt lubianej w Polsce historii gospodarczej. Myliłby się jednak ten, kto spodziewałby się znaleźć w tej pracy tabele i wykresy. Owszem, czytając esej Le Goffa, natkniemy się nieraz na ciekawe dane liczbowe ukazujące skalę obiegu pieniądza w Anglii, dochody papiestwa czy dług publiczny miast Niemiec i Hiszpanii.
Opis:
O GOSPODARCE INACZEJ
Francuski historyk, wierny przekonaniu o specyficznej mentalności średniowiecznego społeczeństwa, raz jeszcze zadał pytanie o stopień upieniężnienia i urynkowienia ówczesnej gospodarki. Niemało miejsca poświęcił także wpływowi długotrwałego rozwoju gospodarczego na świadomość i zachowania mieszkańców Europy Zachodniej w X – XV stuleciu.
Ten rozwój spowodował m.in. wzrost zamożności szerokich kręgów społeczeństw. Zyski inwestowano w nowe przedsięwzięcia handlowe, w tym handel morski, mimo że średniowieczny kupiec niczego się tak nie bał jak podróżowania morzem. Wzrost bogactwa, powszechny, ale przecież nierównomierny, przejawiał się także w większych wydatkach na luksus – wystawne uczty oraz drogie stroje i biżuterię.
Le Goff pokazuje, że przemiany gospodarki, standardów życia i obyczajów budziły również niechęć i opór. Królowie i rajcy miejscy zaczęli prawnie ograniczać luksusowe wydatki. Kościół katolicki kanonizował osoby, które porzuciły zawód kupca i rozdały majątki ubogim, by poświęcić się pobożnemu życiu. Potępiano pożyczanie pieniędzy na procent. Sformułowano ideę stabilnej, umiarkowanej ceny „sprawiedliwej”, by postawić tamę ludzkiej zachłanności i zmienności rynku.
Przeciwstawiając się rozpowszechnionej tezie o narodzinach gospodarki kapitalistycznej w średniowieczu, autor podkreśla wpływ kościelnej ideologii na życie ekonomiczne oraz trwałość archaicznego pojmowania transakcji handlowych jako wymiany darów. Poza tym zwraca uwagę na ułomności średniowiecznej ekonomiki – niedobór pieniądza i niepełną integrację rynków mimo rozkwitu gospodarczego i rozwoju kultury gospodarczej.
Nowa książka Le Goffa pokazuje więc problem ponadczasowy – konflikt i współistnienie starego z nowym. Dzięki temu staje się zaskakująco aktualna. Także dlatego powinni po nią sięgnąć nie tylko pasjonaci średniowiecza.
Grzegorz Myśliwski
Jacques Le Goff
Średniowiecze i pieniądze. Esej z antropologii historycznej
przeł. Bogdan Baran
Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”
Warszawa 2011
dodano: 2012-07-01
